"...ślubujemy, że uczynimy wszystko, by kontynuować najlepsze tradycje tej szkoły..."
Szkoła otworzyła swe podwoje 7 października 1921 r. To pierwsze Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Lublinie od chwili powstania borykało się z olbrzymimi trudnościami lokalowymi. Dopiero w 1933 roku, po trzykrotnych przeprowadzkach, Gimnazjum im. Unii Lubelskiej otrzymało gmach przy ul. Narutowicza 12. Niestety, już 15 listopada 1939 r. na mocy rozporządzenia władz niemieckich formalnie Szkoła przestała istnieć. W tych dramatycznych czasach nauka odbywała się na tajnych kompletach. W lubelskiej "Unii" świadectwa maturalne uzyskało wówczas 35 absolwentów. W latach 1944-1947 zajęcia szkolne prowadzono w budynku bursy przy ul. Archidiakońskiej. Od 1950 r. gimnazjum funkcjonowało wspólnie ze szkołą podstawową w pałacyku Tarłów (obecnie Wojewódzki Dom Kultury). W 1966 r. szkoła została przeniesiona do obecnego gmachu, w którym mieściła się uprzednio Szkoła Podstawowa nr 12, przy pl. Wolności 4. Tworzyła tam zespół o nazwie "Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące nr 3, im. Unii Lubelskiej". Od 1968 roku, uczniowie szkoły podstawowej zostali rozproszeni do pobliskich podstawówek, a Unia rozpoczęła funkcjonować już jako III Liceum Ogólnokształcące im. Unii Lubelskiej w Lublinie.
Pierwszym organizatorem "Unii" był zasłużony dla oświaty lubelskiej ks. Kazimierz Gostyński, zaś jej pierwszym przełożonym Marceli Opitz. W sierpniu 1922 r. obowiązki przełożonej powierzono Róży Marczewskiej, absolwentce paryskiej Sorbony. Pełniła je przez 7 lat. We wrześniu 1929 r. stanowisko to objęła Ludmiła Madlerowa. Rok później na czele Szkoły stanęła Jadwiga Firewiczowa. Kolejną przełożoną (w roku szk. 1936/37) była Elżbieta Andrzejewska-Gałecka, zaś od 1937 r. Janina Mally. W 1948 r. Gimnazjum im. Unii Lubelskiej zostało przekształcone w jedenastolatkę, której dyrektorem mianowano Mieczysława Koszałkę. Od 1950 r. "Unią" kierował Tadeusz Szymański, w latach 1972-1990 Stefan Maleska, od 1990 r. do 2010 r. dyrektorem była Anna Suszyna. Od 1 września 2010 r. funkcję tą objął Grzegorz Lech.
Od początku istnienia Szkoły dbano o wysoki poziom nauczania oraz osiąganie jak najlepszych wyników wychowawczych. Było to możliwe dzięki doskonale przygotowanej kadrze pedagogicznej. Spośród kilkuset nauczycieli, którzy pracowali tu od 1921 r. należy przywołać Anielę Chałubińską, od 1948 roku profesora geografii na Uniwersytecie Marii Curie-Skodowskiej; Saturninę Woszczerowicz, od 1948 roku profesora chemii Politechniki Warszawskiej; Janinę Mally - polonistkę, współpracowniczkę prof. Witolda Doroszewskiego przy tworzeniu Wielkiego słownika języka polskiego; Andrzeja Rogowskiego, autora podręczników licealnych do chemii; Eugeniusza Pelcera - matematyka; malarza Jana Popka, który prowadził zajęcia z wychowania plastycznego. Liceum stale notowane jest w rankingach krajowych. Za rok szk. 1997/98 "Unia" zajęła XII miejsce w IV Rankingu Szkół Laureatów Olimpiad Przedmiotowych przygotowanym przez Polski Komitet ds. UNESCO. W roku szk. 2001/2002 uplasowała się na pierwszym miejscu w mieście, przygotowując 13 laureatów i 8 finalistów olimpiad przedmiotowych, turniejów oraz imprez artystycznych o zasięgu ogólnopolskim. W 2002 r. zdobyła też pierwsze miejsce i Złotą Tarczę w rankingu "Kuriera Lubelskiego" na najlepsze liceum ogólnokształcące Lublina. Absolwenci - pisarze: Anna Kamieńska, Julia Hartwig, Hanna Malewska, ks. Alfred Wierzbicki, Marcin Świetlicki wnieśli znaczący wkład w rozwój polskiej kultury. Spośród ponad 12 tysięcy absolwentów możemy wymienić znanych polityków: Teresę Liszcz i Andrzeja Pruszkowskiego oraz artystów: Bożenę Adamek, Beatę Kozidrak, Janusza Józefowicza, Jerzego Klesyka, Artura Popka, Magdę Sztejman-Lipowską, Krystynę Głowniak - Mistrza Mowy Polskiej 2002 r.
